مدیریت و برنامه­ ریزی توسعه منطقه یزد با تاکید بر اقتصاد گردشگری مبتنی بر صنایع دستی و معماری سنتی

۱-۵-۳  برنامه ریزی در جهت رونق اقتصاد گردشگری عامل مهمی‌در توسعه پایدار منطقه یزد است. ۱۰
۱-۶ روش تحقیق ۱۰
۱-۷ جامعه آماری ۱۱
۱-۸ حجم نمونه. ۱۱
۱-۹ شیوه نمونه گیری ۱۱
۱-۱۰ روش جمعآوری اطلاعات ۱۱
۱-۱۱ روش تحلیل ۱۲
۱-۱۲  پیشینه تحقیق ۱۲
۱-۱۳ محدودیتها و تنگناهای تحقیق ۱۴
فصل دوم
مبانی نظری تحقیق
۲-۱ گردشگری ۱۶
۲-۱-۱ تاریخچه گردشگری. ۱۷
۲-۱-۲ گونه های گردشگری. ۲۰
۲-۱-۲-۱ گردشگری مجازی. ۲۰
۲-۱-۲-۲ گردشگری درمانی. ۲۱
۲-۱-۲-۳  گردشگری تفریحی. ۲۱
۲-۱-۲-۴  گردشگری زمستانی. ۲۱
۲-۱-۲-۵ گردشگری انبوه ۲۲
۲-۱-۲-۶  گردشگری گروهی بین‌المللی. ۲۲
۲-۱-۲-۷ سایر گونه‌های گردشگری. ۲۳
۲-۲  مسافر، دیدارکننده یا گردشگر. ۲۷
۲-۳  صنایع دستی ۲۸
۲-۳-۱ تاریخچه صنایع دستی ایران. ۲۸
۲-۳-۲ تاریخچه صنایع دستی یزد. ۳۰
۲-۳-۲-۱ هنر نساجی یزد. ۳۰
۲-۳-۲-۲ هنر شعر بافی در یزد. ۳۳
۲-۳-۲-۳ زری بافی : ۳۴
۲-۳-۲-۴ پرده بافی : ۳۵
۲-۳-۲-۵ رولحاف بافی : ۳۵
۲-۳-۲-۶ شمدبافی : ۳۵
۲-۳-۲-۷ چادر شب بافی : ۳۵
۲-۳-۲-۸ بافت دستمال : ۳۵
۲-۳-۲-۹ قناویز : ۳۶
۲-۳-۲-۱۰ احرامی‌بافی : ۳۶
۲-۳-۲-۱۱ ترمه بافی : ۳۶
۲-۳-۲-۱۲ انواع ترمه : ۳۷
۲-۳-۲-۱۳ دندانی بافی : ۳۷
۲-۳-۲-۱۴ دارایی بافی : ۳۸
۲-۳-۳ ویژگیهای صنایع دستی ایران. ۳۹
۲-۳-۴  اهمیت صنایع دستی. ۴۰
۲-۳-۵ طبقه بندی صنایع دستی. ۴۱
۲-۴  معماری ۴۴
۲-۴-۱ معماری ایرانی. ۴۶
۲-۴-۲ اصول معماری ایرانی. ۴۶
۲-۴-۲-۱  درونگرایی. ۴۶
۲-۴-۲-۲  پرهیز از بیهودگی: ۴۷
۲-۴-۲-۳  مردم واری( محوری): ۴۸
۲-۴-۲-۴  خودبسندگی: ۴۹
۲-۴-۲-۵  نیارش: ۵۰
۲-۴-۳ سبک‌شناسی معماری ایران. ۵۰
۲-۴-۳-۱ پیش از اسلام. ۵۰
۲-۴-۳-۲ پس از اسلام. ۵۱
۲-۵  توسعه پایدار. ۵۲
۲-۵-۱  اثرات صنعت گردشگری در توسعه پایدار کشور. ۵۲
۲-۵-۲  اثرپذیری صنعت گردشگری از بخش های مختلف اقتصادی. ۵۴
فصل سوم
معرفی منطقه مورد مطالعه
۳-۱ موقعیت جغرافیایی ۵۷
۳-۲ موقعیت شهری ۵۸
۳-۳ جمعیت. ۵۸
۳-۴ پیشینه نام یزد. ۵۹
۳-۵ پیشینه تاریخی ۶۱
۳-۶ تاریخ و قدمت. ۶۱
۳-۷ تاریخ و فرهنگ. ۶۲
۳-۸ نژاد. ۶۲
۳-۹ زبان. ۶۳
۳-۱۰ مذهب. ۶۳
۳-۱۱ آب و هوا ۶۳
۳-۱۲ صنایع دستی ۶۴
۳-۱۲-۱ قالى بافى. ۶۴
۳-۱۲-۲ زیلو بافى. ۶۴
۳-۱۲-۳ دست بافى (شعر بافى) ۶۵
۳-۱۲-۴ ـ ترمه. ۶۵
۳-۱۲-۵ ـ زرى. ۶۶
۳-۱۲-۶ ـ مخمل. ۶۶

۳-۱۲-۷ ـ شمد. ۶۶
۳-۱۲-۸ ـ چادر شب ۶۶
۳-۱۲-۹ ـ دستمال. ۶۶
۳-۱۲-۱۰ ـ دارایى (ایکات) ۶۶
۳-۱۲-۱۱ ـ روتختى. ۶۷
۳-۱۲-۱۲ ـ خورجین بافى (لبافى) ۶۷
۳-۱۲-۱۳ ـ جیم. ۶۷
۳-۱۲-۱۴ ـ سجاده ۶۷
۳-۱۲-۱۵ ـ پتو. ۶۷
۳-۱۲-۱۶ ـ بقچه، لنگ ۶۷
۳-۱۲-۱۷ ـ احرامى، قناویز، دندانى. ۶۷
۳-۱۲-۱۸ ـ شال بافى. ۶۸
۳-۱۲-۱۹ ـ سفره ۶۸
۳-۱۲-۲۰ ـ روفرشى. ۶۸
۳-۱۲-۲۱ سفال و سرامیک ۶۸
۳-۱۲-۲۲ گیوه بافى. ۶۹
۳-۱۲-۲۳ آهنگرى (چیلانگرى) ۶۹
۳-۱۲-۲۴ حصیر بافى. ۶۹
۳-۱۲-۲۵ کاشى‏سازى. ۷۰
۳-۱۲-۲۶ سریشم سازى. ۷۰
۳-۱۲-۲۷ شیرینى پزى. ۷۰

مطلب دیگر :

پایان نامه روانشناسی در مورد : تأثیر مذهب و معنویت بر هیجانات مثبت - نماخواه - شتاب دهنده تخصصی استارت آپ ها

۳-۱۳ معماری یزد. ۷۰
۳-۱۳-۱ خانه های سنتی یزد: ۷۲
۳-۱۳-۲  خانه اربابی: ۷۳
۳-۱۳-۳ خانه امامزاده ای: ۷۴
۳-۱۳-۴ خانه قلم سیاه: ۷۴
۳-۱۳-۵ آب انبارها: ۷۴
۳-۱۳-۶ یخچالها به طور عمده از سه قسمت تشکیل شده اند: ۷۵
۳-۱۳-۷ بادگیرها: ۷۵
۳-۱۳- ۸ معماری خانه یزدی. ۷۷
۳-۱۴ نقاط قوت گردشگری استان یزد : ۷۹
۳-۱۵ نقاط ضعف گردشگری استان یزد : ۸۰
۳-۱۶ صنعت گردشگری از بعد اقتصادی : ۸۰
فصل چهارم
یافته­ های تحقیق
۴-۱ تحلیل توصیفی ۸۲
۴-۱-۱ توصیف متغیرهای زمینهای. ۸۲
۴-۱-۱-۱ سن. ۸۲
۴-۱-۱-۲ جنسیت ۸۳
۴-۱-۱-۳ تحصیلات ۸۳
۴-۱-۱-۴ قومیت ۸۴
۴-۱-۱-۵ وضعیت تأهل. ۸۴
۴-۱-۱-۶ وضعیت اشتغال. ۸۵
۴-۱-۱-۷ درآمد پاسخگو و درآمد خانواده ۸۵
۴-۱-۱-۸ میزان سفر به یزد تاکنون. ۸۶
۴-۱-۱-۹ میزان سفر سالانه. ۸۶
۴-۱-۱-۱۰ انگیزه سفر به یزد. ۸۷
۴-۱-۱-۱۱ میزان شناخت از فرهنگ و آثار تاریخی یزد. ۸۷
۴-۱-۱-۱۲ طریقه کسب شناخت ۸۸
۴-۱-۱-۱۳ میزان رضایت ۸۸
۴-۱-۱-۱۴ مهمترین جذابیت  و معرفیت یزد. ۸۹
۴-۱-۱-۱۵ تمایل به بازدید مجدد از یزد. ۹۰
۴-۱-۱-۱۶ محل اقامت در یزد. ۹۰
۴-۱-۱-۱۷ میزان برآورده شدن انتظارات سفر به یزد. ۹۰
۴-۱-۱-۱۸ میزان موفقیت مسئولین یزد در معرفی جاذبه های گردشگری. ۹۱
۴-۱-۱-۱۹ عوامل موفقیت در جاذبه های گردشگری یک منطقه. ۹۱
۴-۱-۲ صنایع دستی. ۹۲
۴-۱-۲-۱ میزان اطلاع از صنایع دستی یزد. ۹۲
۴-۱-۲-۲ به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه صنایع دستی. ۹۳
۴-۱-۲-۳ قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق صنایع دستی. ۹۳
۴-۱-۲-۴ تمایل به معرفی صنایع دستی یزد به دوستان و آشنایان. ۹۴
۴-۱-۲-۵ خرید صنایع دستی یزد. ۹۵
۴-۱-۲-۶ کیفیت مناسب صنایع دستی یزد در مقایسه با جاهای دیگر. ۹۶
۴-۱-۲-۷ مناسب بودن قیمت صنایع دستی یزد. ۹۷
۴-۱-۳ معماری سنتی. ۹۸
۴-۱-۳-۱ اطلاع و آگاهی از معماری و بناهای سنتی یزد. ۹۸
۴-۱-۳-۲ به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه معماری سنتی. ۹۸
۴-۱-۳-۳ قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق معماری سنتی یزد. ۹۹
۴-۱-۳-۴ تمایل به معرفی معماری سنتی یزد به دوستان و آشنایان. ۱۰۰
فصل پنجم
بحث و پیشنهاد
۵-۱ مقدمه. ۱۰۳
۵-۲ تحلیل نتایج و آزمون فرضیه ها ۱۰۴
۵-۲-۱ آزمون فرض اول. ۱۰۵
۵-۲-۲ آزمون فرض دوم. ۱۰۶
۵-۲-۳ آزمون فرض سوم. ۱۰۷
۵-۳ پیشنهادات ۱۰۸
منابع و ماخذ : ۱۰۹
الف) منابع فارسی ۱۰۹
ب) منابع لاتین ۱۱۳
ضمیمه. ۱۱۶
فهرست جداول
جدول ۳-۱ تعداد گردشگران ایرانی و خارجی وارده به استان یزد. ۷۸
جدول۳-۲ واحدهای اقامتی ۷۸
جدول۳-۳ مقایسه واحدهای اقامتی یزد با استانهای همجوار. ۷۹
جدول ۴-۱- داده های تجربی توریستها بر حسب سن ۸۲
جدول ۴-۲- داده های تجربی  توریستها بر حسب جنسیت. ۸۳
جدول ۴-۳- داده های تجربی توریستها بر حسب تحصیلات ۸۳
جدول ۴-۴- داده های تجربی توریستها بر حسب قومیت. ۸۴
جدول ۴-۵- داده های تجربی توریستها بر حسب وضعیت تأهل ۸۴
جدول ۴-۶- داده های تجربی توریستها بر حسب وضعیت اشتغال. ۸۵
جدول ۴-۷- داده های تجربی توریستها بر حسب درآمد پاسخگو. ۸۵
جدول ۴-۸ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب میزان سفر به یزد تاکنون. ۸۶
جدول ۴-۹داده های تجربی پاسخگویان بر حسب میزان سفر سالانه. ۸۶
جدول ۴-۱۰ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب انگیزه سفر به یزد. ۸۷
جدول ۴-۱۱داده های تجربی پاسخگویان بر حسبمیزان شناخت از فرهنگ و آثار تاریخی یزد. ۸۷
جدول ۴-۱۲داده های تجربی پاسخگویان بر حسب طریقه کسب شناخت از جاذبه های توریستی یزد. ۸۸
جدول ۴-۱۳داده های تجربی پاسخگویان بر حسب میزان رضایت از امکانات شهر یزد برای ارائه خدمات به توریستها ۸۸
جدول ۴-۱۴داده های تجربی پاسخگویان بر حسب جاذبه های معرف یزد. ۸۹
جدول ۴-۱۵داده های تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به بازدید مجدد از یزد. ۹۰
جدول ۴-۱۶داده های تجربی پاسخگویان بر حسب محل اقامت توریست در یزد. ۹۰
جدول ۴-۱۸داده های تجربی پاسخگویان بر حسبمیزان موفقیت مسئولین یزد در معرفی جاذبه های گردشگری ۹۱
جدول ۴-۱۹داده های تجربی پاسخگویان بر حسبعوامل موفقیت در جاذبه های گردشگری یک منطقه. ۹۲
جدول ۴-۲۰- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب میزان اطلاع از صنایع دستی یزد. ۹۳
جدول ۴-۲۱- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه صنایع دستی ۹۳
جدول ۴-۲۲- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق صنایع دستی ۹۴
جدول ۴-۲۳- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی صنایع دستی یزد به دوستان و آشنایان. ۹۵
جدول ۴-۲۴- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب خرید صنایع دستی یزد. ۹۶
جدول ۴-۲۵- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب کیفیت مناسب صنایع دستی یزد در مقایسه با جاهای دیگر. ۹۷
جدول ۴-۲۶- داده های تجربی پاسخگویان بر حسبمناسب بودن قیمت صنایع دستی یزد. ۹۸
جدول ۴-۲۷- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب اطلاع و آگاهی از معماری و بناهای سنتی یزد. ۹۸
جدول ۴-۲۸- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه معماری سنتی ۹۹
جدول ۴-۲۹- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق معماری سنتی یزد. ۱۰۰
جدول ۴-۳۰- داده های تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی معماری سنتی یزد به دوستان و آشنایان. ۱۰۱
جدول ۵-۱ بررزسی رابطه بین توسعه زیرساختهای شهری با توسعه گردشگری از طریق جاذبههای معماری سنتی ۱۰۵
جدول ۵-۲ بررزسی رابطه بین میزان شناخت از یزد با توسعه گردشگری ۱۰۶
جدول ۵-۳ بررزسی رابطه بین میزان آگاهی و اطلاعرسانی در زمینه معماری با میزان توفیق در معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق معماری سنتی ۱۰۷
 
فهرست نمودارها
نمودار ۲-۱: چارچوب نظری تحقیق ۱۶
نمودار ۴-۱ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب میزان رضایت از امکانات شهر یزد برای ارائه خدمات به توریستها ۸۹
نمودار ۴-۲ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد از طریق صنایع دستی ۹۴
نمودار  ۴-۳ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی صنایع دستی یزد به دوستان و آشنایان. ۹۵
نمودار ۴-۴ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب خرید صنایع دستی یزد. ۹۶
نمودار ۴-۵ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب کیفیت مناسب صنایع دستی یزد در مقایسه با جاهای دیگر. ۹۷
نمودار ۴-۶ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب به اندازه بودن اطلاعرسانی و آگاهی دهی در زمینه معماری سنتی ۹۹
نمودار  ۴-۷ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب قابلیت معرفی جاذبه های گردشگری یزد. ۱۰۰
نمودار ۴-۸ داده های تجربی پاسخگویان بر حسب تمایل به معرفی معماری سنتی یزد به دوستان و آشنایان. ۱۰۱
چکیده
دغدغه غالب کشورها در نیم قرن اخیر توجه به مولفه­های توسعه و رسیدن به یک توسعه پایدار است. یکی از مهمترین و روزآمدترین حوضه­های توسعه پایدار، صنعت گردشگری است.هدف از این تحقیق بیان اهمیت و ضرورت برنامه ­ریزی برای توسعه گردشگری در یزد می­باشد. تحقیق حاضر با عنوان توسعه گردشگری شهر یزد با تاکید بر صنایع دستی و معماری در همین راستا تنظیم گردیده است.پژوهش حاضراز نظر هدف نوعی تحقیق کاربردی است. روش این تحقیق، روش توصیفی و از نوع زمینه یابی[۱] است. در این تحقیق از دو روش مطالعات کتابخانه­ای و مشاهدات میدانی استفاده شده است در این تحقیق از روش­ تحلیل کمی استفاده شده است.یافته­ های تحقیق هر سه فرضیه مورد آزمون را تایید کردند.با توجه به تحلیل های توصیفی دریافتیم که صنایع دستی و معماری سنتی یزد نقش و جایگاه عمده­یی درتوسعه گردشگری یزد دارد. بنابراین می­توان گفت مهمترین عامل در جذب گردشگری شهر یزد به سیاست­های کلان توسعه گردشگری و کم­توجهی به پتانسیل شهر یزد بر می­گردد به گونه­یی که حتی خود توریست­های یزد میزان اطلاع­رسانی و آگاهی­بخشی در سطح ملی را کم ارزیابی کرده­اند.
 
کلمات کلیدی: توسعه پایدار، گردشگری، صنایع دستی، معماری سنتی.


مقدمه
حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی برای تعادل بخشیدن به حیات انسانها و دستیابی به توسعه پایدار و سازمان‏یافته، که روند تکامل تمدن بشری را در پی خواهد داشت، از چنان اهمیتی برخوردار است که توجه به امر حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی برای تحقق یافتن توسعه پایدار را ضروری کرده است. میراث فرهنگی و طبیعی بیان‏کننده پیشینه تاریخی، تمدن و فرهنگ و جاذبه‏های طبیعی هر کشوری است که شکل‏گیری و به وجود آمدن آن در طی سالیان متمادی صورت گرفته است.نیروها و عواملی که پدیدآورنده این‏گونه آثار طبیعی و انسانی هستند در طول زمان و در شرایط مکانی خاص خود عملکردهای متفاوتی داشته ‏اند و آنچه که ما امروزه شاهد آن هستیم و تحت عنوان میراث طبیعی و فرهنگی از آن نام می‏بریم در بعد طبیعی آن حاصل تأثیر عوامل طبیعی بر یکدیگر و دخل و تصرفات عوامل انسانی بر آنها است که چشم‏اندازهای متنوعی را به وجود آورده است و به لحاظ داشتن ویژگیهای خاص خود از دیگر پدیده‏های طبیعی متمایز است.این‏گونه پدیده‏ها در گذشته‏های دور نیز در گوشه و کنار کشورهای مختلف جهان وجود داشته ولی مطالعات چندانی بر روی آنها صورت نگرفته و در دهه‏های اخیر با پیشرفتی که در همه علوم حاصل شده است پژوهشگران حوزه­های علمی، بالاخص رشته جغذافیا، به اهمیت آنها پی برده و کار مطالعاتی خود را در مورد بررسی، شناسایی و معرفی آنان به جهانیان شروع کرده ‏اند.پژوهش در مورد چنین پدیده‏هایی به قدری حایز اهمیت است که یونسکو از این‏گونه آثار تحت عنوان میراث طبیعی و فرهنگی نام برده و کلیه کشورهای جهان را بر آن داشته است که در حفظ و حراست از آنها بکوشند، زیرا این پدیده‏های طبیعی و فرهنگی علاوه بر رونق گردشگری و توسعه پایدار، الگوی بسیار مناسبی برای معرفی فرهنگ و تمدن یک کشور به حساب می­آید و اهمیت و ضرورت توجه و برنامه ­ریزی جهت مراقبت و رونق آنها را در پی خواهد داشت (یونسکو، ۱۳۷۵).
صنعت گردشگری پیرایه های فرهنگی متعددی به همراه داشته است. به نحوی می­توان این صنعت را بزرگترین صنعت تعاملی –فرهنگیموجوددرجهاننامنهاد. هرچندقدمتصنعتگردشگری در ایران بیش از ۷۵ سال است و اولین ارگان رسمی در این حوزه نیز با نام اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات در سال۱۳۱۴ زیر نظر وزارت داخله وقت(کشور ) تاسیس شده است، اما توجه جدی به این صنعت در دو دهه اخیر عملی شده است.
در خصوص چیستی الگوی توسعه بومی گردشگری در ایران باید گفت که مهمترین مولفه ماهیت­ساز چنین الگویی توجه به قابلیت های درونی صنعت گردشگری در ایران است. ارزش استراتژیکی که گردشگری برای ایران می تواند به ارمغان بیاورد قابل مقایسه با هیچ صنعت و فناوری نیست. فقط باید زیر ساخت های لازم را فراهم کرد. هدف از این تحقیق بیان اهمیت و ضرورت برنامه ­ریزی برای توسعه گردشگری در یزد می­باشد. مطالعه نقش صنایع دستیو معماری در توسعه گردشگری در ایران به خصوص شهر یزد، می ­تواند دارای اهمیت زیادی باشد. تحقیق حاضر با عنوان توسعه گردشگری شهر یزد با تاکید بر صنایع دستی و معماری در همین راستا تنظیم گردیده است و به امید این که نتایج آن مورد استفاده مسئولان و دست اندرکاران مسائل گردشگری قرار گیرد.


فصل اول
کلیات


۱-۱ بیان مساله
یکی از مهمترین اهداف و دغدغه­های ملی و منطقه­ای کشورها، در دوره جدید و سطح نظام جهانی، رسیدن به یک توسعه پایدار و همه­جانبه است. پرداختن به موضوع توسعه ضرورتی بود که بعد از جنگ دوم جهانی و مخصوصا از نیمه دوم قرن بیستم برای غالب کشورها (هم کشورهای  توسعه­یافته و هم کشورهای در حال توسعه) پیش آمد. واژه­ی توسعه،از نظر لغوی در زبان انگلیسی، به معنی بسط یافتن، درک کردن، تکامل و پیشرفت است. گرچه این واژه از قرن ۱۴میلادی برای توضیح برخی پدیده‏های اجتماعی بکار رفته است، لیکن استفاده وسیع از این واژه به عنوان یک چارچوب تحلیلی برای درک پیشرفت جوامع انسانی، به بعد از جنگ جهانی دوم و در دهه‏های ۱۹۶۰-۱۹۵۰ مربوط می‏شود. در آن موقع، این واژه مترادف با نوسازی، رشد، صنعتی شدن و برای تعبیرات و اصطلاحات مشابه به کار می‏رفت. تاکیدی که بیشتر صاحب­نظران حوزه توسعه در ترسیم برنامه ­های توسعه­یافتگی جوامع دارند، اهمیت و توجه به توسعه پایدار و همه­جانبه است. در این نگاه، توسعه مفهومی‌است پیچیده که شامل ابعاد متنوع اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و غیره می­شود. بنابراین کشوری می ­تواند در برنامه ­ریزی توسعه­ای موفق گردد که به نقش و جایگاه توسعه پایدار اهمیت ویژه­ای قائل باشد.
اصطلاح توسعه پایا یا پایدار در اوایل سالهای دهه ۱۹۷۰ درباره محیط (متغیرهای محیطی و بومی) و توسعهبکار رفت. از آن زمان سازمان‌های بین‌المللی که خواهان دستیابی به محیطی مناسب و مساعد برای توسعه سودمند بودند بر توسعه پایدار تاکید داشتند. در سال ۱۹۹۲ در «کنفرانس زمین» توسعه پایدار چنین تعریف شد«توسعه پایدار فرایند تغییری است در استفاده از منابع، هدایت سرمایه ­گذاری‌ها، سمت­گیری توسعه تکنولوژی و تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد.» کمیسیون «برانت لند» درباره توسعه پایدار می‌گوید: «توسعه پایدار به عنوان یک فرایند که لازمه بهبود و پیشرفت است. فرایندی که اساس بهبود وضعیت و از میان برنده کاستی‌ها ی اجتماعی، فرهنگی جوامع پیشرفته‌است و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی‌جوامع و به ویژه کشورهای در حال توسعه باشد» (عباسپور، ۱۳۸۶). توسعه پایدار توسعه‌ای است که نیازهای فعلی خود را بدون خدشه‌دار کردن به توانایی نسل آینده برآورد. در این تعریف حق هر نسل در برخورداری از همان مقدار سرمایه طبیعی که در اختیار دیگر نسل‌ها قرار داشته به رسمیت شناخته شده و استفاده از سرمایه طبیعی در حد بهره آن مجاز شمرده شده‌است (Roa, 2000).
همانطور که در بالا بدان اشاره گردید هدف مهم توسعه پایدار، لزوم توجه به متغییرهای درونی و پتانسیلهای بومی‌جوامع است. به همین دلیل حوزه گردشگری و اقتصاد توریسم بعنوان یک حوزه­ داخلی اهمیت زیادی در روند توسعه پایدار به خود اختصاص داده است. این بخش از اقتصاد توسعه (صنعت گردشگری) خود زمینه­ها و حوزه­های مختلفی را در بر میگیرد. در این تحقیق برای دقت و تمرکز موضوع، به حوزه صنایع دستی و معماری سنتی که بخش غالب صنعت گردشگری کشور ما را تشکیل می­دهد، محدود شده­ایم و مطالعه موردی ما در این جا شهر یزد است.
یکی از مهمترین پیش شرطهای تحقق توسعه پایدار در هر جامعه‏ای موقعیت فرهنگی آن جامعه است.امروزه تمدن هر کشوری بر پایه فرهنگ مردم آن استوار است.فرهنگ نیز مجموعه به هم پیوسته‏ای از ارزشهای مادی و معنوی است و محیط هم در مقابل آن تأثیرپذیر است.به یقین هویت فرهنگی افراد یک جامعه نیز تحت تأثیر محیط پیرامون آنها شکل می‏گیرد و تأثیر عوامل محیطی را در شکل‏پذیری فرهنگ یک جامعه نمی‏توان نادیده گرفت (یونسکو، ۱۳۷۵).
همانطور که می­دانیم کشور ایران یکی از کشورهای کهن جهان است که از قدمت تاریخی قابل توجهی برخوردار است. نمود فرهنگی برجسته چنین جوامع تاریخی و سنتی، صنایع دستی و معماری سنتی آن است. لذا یکی از مهمترین بخش­های ارزش­مند و سودآور اقتصاد گردشگری این جوامع را هم همین صنایع دستی و معماری بومی‌و سنتی می ­تواند تشکیل دهد. یزد بعنوان یکی از شهرهای کهن ایران که نمود بارزی در شکل­دهی صنایع دستی و معماری بومی‌و سنتی دارد می ­تواند نقش و سهم مهمی‌در صنعت گردشگری ایران داشته باشد. اما شواهد تجربی موجود در این زمینه نشان می­دهد که اولا ایران در مقایسه با کشورهای دیگر از سهم کمتری در صنعت گردشگری برخوردار است و همچنین یزد نیز بعنوان یکی از مهمترین جاذبه­های گردشگری ایران از روند اقتصاد گردشگری قابل قبولی برخوردار نیست.چندی پیش سازمان شورای جهانی جهانگردی، آماری را در خصوص وضعیت فعلی صنعت گردشگری در ایران و افق آتی آن تا سال ۲۰۲۰ منتشر کرد که حقیقتا متناسب با اهداف بلندمدت جمهوری اسلامی در صنعت توریسم نیست. در همین گزارش آمده تولید ناخالص داخلی ایران از گردشگری در سال ۲۰۱۹ به ۸/۱ دهم درصد و یک سال بعد از آن به ۸ درصد می رسد. رشد واقعی ناخالص داخلی ایران از گردشگری نیز اگرچه در سال ۲۰۱۹ حدود ۴/۳ درصد پیش بینی شده اما در سال ۲۰۲۰ این رقم به ۳/۸ درصد می رسد.از این رو می­توان گفت هر چند در مقطع فعلی و به دلیل افت شدید صنعت جهانگردی که از تبعات اصلی وقوع بحران های مالی در سطح جهان است کشورما توانسته به رشد نسبتا مطلوبی در گردشگری دست یابد اما واقعیت حکایت از آن دارد که در بلند مدت و با وجود رقبای قوی در سطح منطقه و جهان نمی­توان با روند فعلی آتیه بسیار خوبی را در پیش روی صنعت گردشگری در ایران پیش بینی کرد.گزارش مجمع جهانی اقتصاد در بخش توریسم، تاکید می کند کشور گرجستان در رتبه ۷۳ آذربایجان در رتبه ۸۳ و کشور ارمنستان با یک درجه افزایش در ردیف ۹۰ از میان ۱۳۹ کشورجهان قرار گرفته اند. این در حالی است که رتبه ایران، از همه پایین تر و در پله ۱۱۴ متوقف مانده.در بند ۶ سند چشم‌انداز بیست‌ساله، اشاره شده که هدف کشور، کسب جایگاه اول اقتصادی در منطقه آسیای جنوبی و غربی با تکیه بر رشد مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل است. با توجه به این بند، صنعت گردشگری باید در اولویت‌های توسعه قرار گیرد؛ چرا که با وجود ضریب اشتغال‌زایی بالا در این بخش، مطمئناً باعث رشد پرشتاب اقتصادی به همراه بهبود توزیع درآمد کشور خواهد شد.
ایران اسلامی ، برخوردار از مواهب گوناگون خداوند است که جلوه ای از این نعمت های بی شمار را می توان در قابلیت ها و جاذبه های فرهنگی ،تاریخی و طبیعی مشاهده کرد، ایران باتکیه بر این قابلیت های خدا دادی و بر اساس گزارشات رسمی سازمان جهانی جهانگردی WTO ، از جایگاه دهم جهانی به لحاظ وجود آثار تاریخی وفرهنگی متنوع ،رتبه پنجم جهانی به لحاظ وجود آثار جذاب ومتنوع طبیعی، پنجمین کشور جهان در تنوع تولید ات صنایع دستی و بر خوردار از یازده اقلیم از سیزده اقلیم شناخته شده در دنیا است . نهادهای بین المللی تائید کرده اند رقابت پذیری گردشگری ایران، در قعر جدول است. به بیان دیگر، گردشگری ایران از لحاظ شاخص هایی چون فضای کسب و کار، زیرساخت های سفر و توریسم، وضعیت فرهنگی و انسانی و ذخایر طبیعی و زیست محیطی از میان ۱۴۰ کشور جهان، در ردیف صد و چهاردهم قرار دارد. گزارش مجمع بین المللی اقتصاد در سال ۲۰۱۱ نشان می دهد فاصله ایران با سایر کشورهای توریست پذیر همسایه از لحاظ تسهیلات گردشگری، تنوع در جاذبه های رقابت پذیری در صنعت سفر و توریسم بسیار زیاد است، به طوری که کشور ترکیه در رتبه ی پنجاهم قرار دارد، یعنی ۶۴ پله بالاتر از ایران.
یزد بعنوان دومین شهر تاریخی جهان دارای بناهای و فضاهای تاریخی و صنایع دستی متنوع است که می ­تواند در جلب گردشگران و بهبود اقتصاد گردشگری و در نهایت در توسعه منطقه یزد تاثیر بسزایی دارد. متاسفانه امروزه با مدیریت و برنامه ­ریزی نادرست، معماری سنتی و همچنین صنایع دستی و تاریخی این منطقه که مهمترین عامل جذب گردشگر و بهبود اقتصاد گردشگری می ­تواند باشد از رونق سابق برخوردار نیست و نقش آن در اقتصاد این شهرستان کم­رنگ شده است. با توجه به اینکه این صنایع علاوه برکارکرد اقتصادی از اصالت و فلسفه غنی برخوردار می­باشد؛ تقویت این صنایع ضمن حفظ هویت فرهنگی و مذهبی منطقه می ­تواند سبب رشد اقتصادی و توسعه  صنعت گردشگری گردد. از این رو ارائه راهکارهایی صحیح جهت مدیریت و برنامه ­ریزی درست و آینده­نگر می ­تواند سبب حفظ و رونق بخشیدن به صنایع دستی بوده و باعث جذب بیشتر گردشگر داخلی و خارجی گردد.
۱-۲ سوالات تحقیق:
۱-آیا برنامه ­ریزی در جهت حفظ و نگهداری بافت تاریخی و معماری سنتی مهمترین عامل در بهبود اقتصاد گردشگری در شهر یزد است؟
۲- آیابرنامه ­ریزی در جهت آموزش و تبلیغات صنایع دستی شهر یزد تاثیر مستقیم بر اقتصاد گردشگری این منطقه دارد؟
۳- آیا برنامه ­ریزی در جهت رونق اقتصاد گردشگری عامل مهمی‌در توسعه پایدار منطقه یزد است؟
۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق
گردشگری در اقتصاد جهان جزء ۵ رشته پردرآمد است و درآمدی که در جهان از این صنعت به دست می‌آید چیزی بین ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیارد دلار در سال است (سرحدی، ۱۳۹۰).بسیاری از کارشناسان عقیده دارنددرجهان کنونی صنعت گردشگری سومین پدیده اقتصادی پویا، پررونق و روبه توسعه پس از “نفت” و”خودروسازی” است که برای برخی کشورها درآمد سرشاری را دارد. سازمان همکاری و توسعه جهانی، گردشگری را پس از “بانکداری” دومین بخش خدمات در تجارت بین الملل معرفی کرده است.
توسعه صنعت گردشگری به عنوان مهمترین بخش اقتصادی و ارزآور یکی از چالش های مهم توسعه اقتصادی در دنیا است و رقابت کشورها در این عرصه هم اینک به یک “ماراتن توسعه ای” تبدیل شده است. از این رو ازگردشگری به عنوان موتوری پیش برنده و مؤثر در برابر فشارها ومشکلات اقتصادی کشور یاد می‌شود. آمارها هم، جایگاه این مرز و بوم را در پرورش صنعت گردشگری، نه تنها مورد تأیید قرار داده که از آن، در زمره بهترین های جاذبه های توریستی جهان داد سخن داده است (بهمن­آبادی، ۱۳۸۹). فراگیری ابعاد سرمایه گذاری و اشتغالزایی صنعت توریست یکی از ویژگیهای این صنعت اقتصادی پایه است که علاوه برزودبازده بودن، ظرفیت های نامحدودی را نیز برای سرمایه گذاری دارد.
گستره جهانی صنعت گردشگری، توسعه نوآوری­های تکنولوژی،جریانهای سرمایه، فرهنگ، اطلاعات و افزایش درآمدها، بهبود شرایط ارتباطات گردشگری را جلوه دیگری بخشیده است.در عصر حاضر که گردشگری و شکوفایی اقتصادی صنعت گردشگری به دغدغه مشترک جهانی تبدیل شده است، کشورهایی موفق بوده اند که با بکاربردن ابتکار عمل و یافتن راه های جدید بنحو مطلوب از توانمندیهای این بخش بهره برده اند.
اینکه از صنعت گردشگری به بعنوان کلید توسعه برخی کشورها یاد می‌شود، ناشی از درآمد کلان این صنعت است و در برخی کشورهاهم اینک گردشگری دراولویت دیگر برنامه ها قرار دارد. امروزه اکثر صاحب­نظران گردشگری را یک صنعت “مادر” دانسته و معتقدند که درآمدها و عواید این صنعت تنها به یک گروه و افراد محدود تعلق نمی­گیرد. توسعه صنعت گردشگری در دنیا در بخشهای مختلف هتلداری ، هواپیمایی، کشتیرانی ،حمل ونقل ، مراکز اقامتی، تفریحی وبخش خدمات غذایی موجب اشتغال مستقیم و غیرمستقیم زیادی شده است. گردشگری و درآمد حاصل از آن توزیع درآمدها را متعادل تر و روند عمران منطقه ای را تسریع وفعالیت های اقتصادی کشور را متنوع می‌کند.جذب وبه جریان انداختن سرمایه های سرگردان،افزایش درآمد ملی و ارزآوری از دیگر مزیت های شکوفایی بخش گردشگری است.