بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی

۱-۲-مقدمه۱۴

۲-۲-مفهوم سرمایه .۱۴

۲-۳-مفهوم اجتماعی.۱۵

۲-۴-انواع سرمایه۱۵

۲-۵-آیا مفهوم “سرمایه”برای درک روابط اجتماعی مناسب است؟۱۶

۲-۶-سیر تاریخی تحولات سرمایه اجتماعی.۱۷

۲-۷-تعریف سرمایه اجتماعی.۱۸

۲-۸-هدف سرمایه اجتماعی۲۴

۲-۹-سرمایه اجتماعی چه ایده هایی را با خود آورده است؟۲۵

۲-۱۰-سرمایه انسانی وسرمایه اجتماعی۲۶

۲-۱۱- مولفه ای کلیدی وشاخص های سرمایه اجتماعی۲۸

۲-۱۲- چگونگی افزایش موجودی سرمایه اجتماعی ۳۵

۲-۱۳-دیدگاه های مطرح در سرمایه اجتماعی۳۸

۲-۱۴- پیامدهای مثبت سرمایه اجتماعی۳۹

۲-۱۵-روش های اندازه گیری سرمایه اجتماعی ۴۰

۲-۱۶- نمونه ای از تهدیدات سرمایه اجتماعی.۴۰

۲-۱۷- منفعت عمومی سرمایه اجتماعی.۴۱

۲-۱۸-  رویکردهای سرمایه اجتماعی۴۱

۲-۱۹- بررسی ارتباط عناصر سرمایه اجتماعی و کارکردهای دولت، صنعت و دانشگاه . ۴۲

۲-۱۹-۱- دولت و کارکردهای آن در رابطه با صنعت و دانشگاه۴۲

۲-۱۹-۲- صنعت و کارکردهای آن در رابطه با دولت و دانشگاه۴۳

۲-۱۹-۳- دانشگاهخ و کارکردهای آن در رابطه با دولت و صنعت۴۳

۲-۲۰- اهمیت سرمایه اجتماعی در بحث های سازمان و مدیریت.۴۵

۲-۲۱- مفاهیم و تعاریف کارآفرینی.۴۶

۲-۲۲- کارآفرین کیست.۵۰

۲-۲۳- ویژگی های کارآفرینان.۵۰

۲-۲۴- کارآفرینی سازمانی۵۲

۲-۲۵- اهمیت و ضرورت کارآفرینی سازمانی.۶۰

۲-۲۶- عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی.۶۰

۲-۲۶-۱- توسعه فرهنگ کارآفرینانه سازمانی۶۲

۲-۲۶-۲- قابلیت مدیران کارآفرین.۶۳

۲-۲۶-۳- فرهنگ سازمان کارآفرین.۶۴

۲-۲۶-۴- فضای خلاق۶۵

۲-۲۶-۵- اختصاص فضای لازم برای ارائه افکار خلاق.۶۵

۲-۲۶-۶- برقراری یک سیستم پیشنهادی۶۵

۲-۲۶-۷- ایجاد واحد مخصوص خلاقیت.۶۶

۲-۲۶-۸- آموزش خلاقیت.۶۶

۲-۲۷- تدوین برنامه های فعالیت کاری در کارآفرینی سازمانی.۶۷

۲-۲۸- تعهد سازمانی به مفهوم کارآفرینی سازمانی.۶۸

۲-۲۹- محیط مناسب برای کارآفرینی سازمانی۶۸

۲-۳۰- مشخصات سازمان های کارآفرین.۷۰

۲-۳۱- مدیریت کارآفرینی سازمانی۷۱

۲-۳۲- ویژگی های رهبری کارآفرین سازمانی.۷۲

۲-۳۳- کارآفرینی دانشگاه و آموزش عالی۷۲

۲-۳۴- استراتژی های کارآفرینی در سازمان۷۵

۲-۳۵- استراتژی های کارآفرینی سازمانی۷۵

۲-۳۶- برنامه ریزی برای کارآفرینی سازمانی۷۶

۲-۳۶-۱- تعیین الگوی کارآفرینی سازمانی۷۷

۲-۳۷- فرایندی برای کارآفرین سازمانی۷۷

۲-۳۸- مراحل فرایند کارآفرینی سازمانی۷۸

۲-۳۹- برخی ازمهمترین اصول نوآوری۷۹

۲-۴۰- عوامل موفقیت کارآفرینان سازمانی.۷۹

۲-۴۱- مشخصات کارآفرینان سازمانی۸۰

۲-۴۲- تاثیر اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و منافع حاصل از کارآفرینی۸۱

۲-۴۳- مشخصات محیط های جذاب برای کارآفرینی.۸۲

۲-۴۴- ارزیابی و اداره طرح های کارآفرینانه سازمان.۸۲

۲-۴۵- موانع رشد و توسعه کارآفرینی سازمانی۸۳

۲-۴۶- موانع و محدودیت های کارآفرینی سازمانی.۸۳

۲-۴۶-۱- جبر و سکون در سازمان۸۴

۲-۴۶-۲- دیوان سالاری.۸۵

۲-۴۶-۳- شیوه های نادرست پاداش.۸۵

۲-۴۶-۴- نیاز به سودهای کوتاه مدت.۸۵

۲-۴۷- سرمایه اجتماعی و کارآفرینی۸۶

۲-۴۸- رابطه سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی.۸۶

۲-۴۹- چهارچوب مدل استون۸۸

۲-۵۰- سرمایه اجتماعی مبتنی بر منطقه و کارآفرینی.۹۱

۲-۵۱- سرمایه اجتماعی تسهیل کننده و بازدارنده کارآفرینی.۹۱

۲-۵۲- پیشینه تحقیق۹۲

۲-۵۳- دانشگاه کارآفرین به عنوان یک سازمان کارآفرین.۹۳

۲-۵۴- مدلهای کارآفرینی درون سازمانی۹۴

۲-۵۵- مدلهای سازمان کارآفرینی.۹۵

۲-۵۵-۱- پژوهش های انجام شده مرتبط با کارآفرینی سازمانی داخل کشور.۹۶

۲-۵۵-۲- پژوهش های انجام شده مرتبط با سرمایه اجتماعی در داخل کشور۱۰۱

۲-۵۵-۳- پژوهش های انجام شده مرتبط با سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی در داخل کشور۱۰۲

۲-۵۵-۴- تحقیقات انجام شده مرتبط با سرمایه اجتماعی در خارج از کشور.۱۰۴

۲-۵۵-۵- تحقیقات انجام شده مرتبط با کارآفرینی سازمانی در خارج از کشور۱۰۶

۲-۵۵-۶- تحقیقات انجام شده مرتبط با سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی در خارج از کشور.۱۰۷

۲-۵۶- نتیجه گیری کلی از ادبیات تحقیق.۱۰۹

۲-۵۷- چهرچوب نظری تحقیق۱۱۱

فصل سوم: روش تحقیق

۳-۱- متغیرهای تحقیق.۱۱۴

۳-۲- روش تحقیق.۱۱۴

۳-۳- جامهع آماری.۱۱۴

۳-۴- حجم نمونه۱۱۴

۳-۵- روش نمونه گیری.۱۱۵

۳-۶- ابزار گردآوری داده ها.۱۱۵

۳-۶-۱- پرسشنامه سرمایه اجتماعی.۱۱۵

۳-۶-۲- پرسشنامه کارآفرینی سازمانی۱۱۶

۳-۷- اعتبار و روایی پرسشنامه۱۱۷

۳-۷-۱- اعتبار۱۱۷

۳-۷-۲- روایی۱۱۸

۳-۸- روش گردآوری اطلاعات.۱۱۸

۳-۹- روش های تجزیه و تحلیل.۱۱۹

۳-۹-۱- روش توصیفی.۱۱۹

۳-۹-۲- روش استنباطی.۱۱۹

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

۴-۱- مقدمه۱۲۱

۴-۲- یافته های توصیفی، مشخصات عمومی پاسخگویان.۱۲۱

۴-۲-۱- جدول فراوانی سن پاسخگویان۱۲۱

۴-۲-۲- جدول فراوانی جنسیت پاسخگویان.۱۲۳

۴-۲-۳- جدول فراوانی توزیع پرسشنامه در آموزشکده های استان۱۲۴

۴-۲-۴- جدول فراوانی سمت پاسخگویان۱۲۵

۴-۲-۵- جدول فراوانی نوع استخدام پاسخگویان۱۲۶

۴-۲-۶- جدول فراوانی سابقه کارپاسخگویان۱۲۷

۴-۳- آمار توصیفی مؤلفه های هر یک از متغیرهای مستقل و وابسته.۱۲۸

۴-۴- تحلیل استنباطی داده ها۱۲۹

۴-۴-۱- نتایج حاصل از فرضیه اصلی تحقیق۱۲۹

۴-۴-۲- نتایج حاصل از فرضیه فرعی اول تحقیق.۱۳۰

۴-۴-۳- نتایج حاصل از فرضیه فرعی دوم تحقیق.۱۳۱

۴-۴-۴- نتایج حاصل از فرضیه فرعی سوم تحقیق.۱۳۲

۴-۴-۵- نتایج حاصل از فرضیه فرعی چهارم تحقیق.۱۳۳

۴-۴-۶- نتایج حاصل از فرضیه فرعی پنجم تحقیق۱۳۴

۴-۴-۷- نتایج حاصل از فرضیه فرعی ششم تحقیق.۱۳۴

۴-۴-۸- نتایج حاصل از فرضیه فرعی هفتم تحقیق۱۳۵

۴-۵- فرضیه جهت دار.۱۳۷

۴-۵-۱- نتایج حاصل از یافته هایپژوهش۱۳۷

۴-۵-۲- نتایج حاصل از فرضیه جهت دار.۱۳۸

۴-۶- بررسی تاثیر متغیرهای مداخله گر در تحقیق.۱۳۸

۴-۶-۱- بررسی تاثیر جنسیت۱۳۸

۴-۶-۲- بررسی تاثیر سن۱۳۹

۴-۶-۳- بررسی تاثیر سابقه کار۱۴۰

۴-۶-۴- بررسی تاثیر سمت.۱۴۱

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

۵-۱- نتایج حاصل از فرضیه اصلی تحقیق۱۴۴

۵-۱-۱- بحث و تفسیر۱۴۴

۵-۲- نتایج حاصل از فرضیه فرعی اول.۱۴۵

۵-۲-۱- بحث و تفسیر.۱۴۵

۵-۳- نتایج حاصل از فرضیه فرعی دوم۱۴۶

۵-۳-۱- بحث و تفسیر.۱۴۶

۵-۴- نتایج حاصل از فرضیه فرعی سوم.۱۴۷

۵-۴-۱- بحث و تفسیر۱۴۷

۵-۵-  نتایج حاصل از فرضیه فرعی چهارم۱۴۷

۵-۵-۱- بحث و تفسیر۱۴۷

۵-۶- نتایج حاصل از فرضیه فرعی پنجم.۱۴۹

۵-۶-۱- بحث و تفسیر۱۴۹

۵-۷- نتایج حاصل از فرضیه فرعی ششم.۱۵۰

۵-۷-۱- بحث و تفسیر.۱۵۰

۵-۸- نتایج حاصل از فرضیه فرعی هفتم۱۵۱

۵-۸-۱- بحث و تفسیر.۱۵۱

۵-۹- نتایج حاصل از فرضیه جهت دار.۱۵۲

۵-۱۰- نتیجه گیری۱۵۲

۵-۱۱- محدودیت های تحقیق.۱۵۳

۵-۱۲- پیشنهادهای تحقیق.۱۵۴

۵-۱۲-۱- پیشنهادهای مبتنی بر فرضیه های تحقیق.۱۵۴

۵-۱۲-۲- پیشنهاد به مسئولان و برنامه ریزان در رابطه با کارآفرینی.۱۵۷

۵-۱۲-۳- پیشنهاد به مسئولین در رابطه با سرمایه اجتماعی۱۵۸

۵-۱۲-۴- پیشنهاد به سایر محققین.۱۵۹

منابع فارسی۱۶۰

منابع لاتین۱۶۶

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                                                               صفحه

جدول شماره(۲-۱) تعریف و سطوح تحلیل سرمایه اجتماعی.۲۲

جدول شماره(۲-۲) ابعاد و مولفه های سرمایه اجتماعی و شناسایی شاخص های آن۳۳

جدول شماره(۲-۳) نوع سازمان ها و فعالیت آنها.۳۷

جدول شماره(۲-۵) اختلاف نظر کارآفرینان و مبتکران۵۵

جدول شماره(۲-۶) مقایسه ویژگی های سازمانهای سنتی و کارآفرین.۷۰

جدول شماره(۲-۷) سیر تحول کارآفرینی سازمانی.۷۴

جدول شماره(۳-۱) پرسشنامه سرمایه اجتماعی به تفکیک مولفه ها۱۱۶

جدول شماره(۳-۲) پرسشنامه کارآفرینی سازمانیبه تفکیک مولفه ها۱۱۶

جدول شماره(۳-۳) پایایی متغیرهای مستقل و وابسته۱۱۷

جدول شماره(۴-۲-۱) فراوانی سن پاسخگویان۱۲۲

جدول شماره(۴-۲-۲-) فراوانی جنسیت پاسخگویان.۱۲۳

جدول شماره(۴-۲-۳) فراوانی توزیع پرسشنامه در آموزشکده های استان.۱۲۴

جدول شماره(۴-۲-۴) فراوانی سمت پاسخگویان.۱۲۵

جدول شماره(۴-۲-۵) فراوانی نوع استخدام پاسخگویان.۱۲۶

جدول شماره(۴-۲-۶) فراوانی سابقه کار پاسخگویان.۱۲۷

جدول شماره(۴-۳) آمار توصیفی مولفه ها.۱۲۸

جدول شماره(۴-۴-۱) نتایج حاصل از فرضیه اصلی.۱۲۹

جدول شماره(۴-۴-۲) نتایج حاصل از فرضیه فرعی اول.۱۳۰

جدول شماره(۴-۴-۳) نتایج حاصل از فرضیه فرعی دوم۱۳۱

جدول شماره(۴-۴-۴) نتایج حاصل از فرضیه فرعی سوم.۱۳۲

جدول شماره(۴-۴-۵) نتایج حاصل از فرضیه فرعی چهارم.۱۳۳

جدول شماره(۴-۴-۶) نتایج حاصل از فرضیه فرعی پنجم.۱۳۴

جدول شماره(۴-۴-۷) نتایج حاصل از فرضیه فرعی ششم۱۳۵

جدول شماره(۴-۴-۸) نتایج حاصل از فرضیه فرعی هفتم.۱۳۶

جدول شماره(۴-۵-۱) نتایج حاصل ازیافته های پژوهش۱۳۷

جدول شماره(۴-۵-۲) نتایج حاصل ازفرضیه جهت دار۱۳۸

جدول شماره(۴-۶-۱) تاثیر جنسیت بر وضعیت کارآفرینی.۱۳۸

جدول شماره(۴-۶-۲) بررسی تاثیر سن بر وضعیت کارآفرینی۱۳۹

جدول شماره(۴-۶-۳) تاثیر سابقه کار بر وضعیت کارآفرینی.۱۴۰

جدول شماره(۴-۶-۴) تاثیر سمت بر وضعیت کارآفرینی۱۴۱

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                                                صفحه

شکل شماره(۲-۱) سطوح سرمایه اجتماعی۲۷

شکل شماره(۲-۲) عناصر سرمایه اجتماعی.۴۴

شکل شماره(۲-۳) کارکردهای دولت.۴۴

شکل شماره(۲-۴) کارکردهای صنعت۴۵

شکل شماره(۲-۵) کارکردهای دانشگاه.۴۵

شکل شماره(۲-۶) مقایسه انواع کارآفرینی.۴۹

شکل شماره(۲-۷) مدل کارآفرینی سازمانی، کوراتکو و نافزیک.۵۹

شکل شماره(۲-۸) مراحل تدوین برنامه فعالیت کاری در کارآفرینی سازمانی.۶۷

شکل شماره(۲-۹) عوامل تاثیرگذار بر کارآفرینی سازمانی.۶۹

شکل شماره(۲-۹) ابعاد سرمایه اجتماعی، استون۸۹

شکل شماره(۲-۱۰) ترکیب مدل استون و ابعاد کارآفرینی سازمانی آنتونیک و هیسریچ.۹۰

شکل شماره(۲-۱۱) مبانی ایجاد دانشگاه کارآفرین، کریستنسن.۹۴

شکل شماره(۲-۱۲) مدل تعاملی کوراتکو و همکاران۹۵

شکل شماره(۲-۱۳) مدل کارآفرینی کورن وال و پرلمن۹۶

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                                                                      صفحه

نمودار(۴-۲-۱) فراوانی سن پاسخگویان.۱۲۲

نمودار(۴-۲-۲) فراوانی جنسیت پاسخگویان۱۲۳

نمودار(۴-۲-۳) فراوانی توزیع پرسشنامه ها در آموزشکده های استان۱۲۴

نمودار(۴-۲-۴) فراوانی سمت پاسخگویان.۱۲۵

نمودار(۴-۲-۵) فراوانی نوع استخدام پاسخگویان.۱۲۶

نمودار(۴-۲-۶) فراوانی سابقه کار پاسخگویان.۱۲۷

نمودار(۴-۴-۱) نتایج حاصل از فرضیه اصلی.۱۲۹

نمودار(۴-۴-۲) نتایج حاصل از فرضیه فرعی اول.۱۳۰

نمودار(۴-۴-۳) نتایج حاصل از فرضیه فرعی دوم۱۳۱

نمودار(۴-۴-۴) نتایج حاصل از فرضیه فرعی سوم.۱۳۲

نمودار(۴-۴-۵) نتایج حاصل از فرضیه فرعی چهارم۱۳۳

نمودار(۴-۴-۶) نتایج حاصل از فرضیه فرعی پنجم۱۳۴

نمودار(۴-۴-۷) نتایج حاصل از فرضیه فرعی ششم۱۳۵

نمودار(۴-۴-۸) نتایج حاصل از فرضیه فرعی هفتم۱۳۶

نمودار(۴-۶-۱) تاثیر جنسیت.۱۳۹

نمودار(۴-۶-۲) بررسی تاثیر سن.۱۴۰

نمودار(۴-۶-۳) تاثیر سابقه کار.۱۴۱

نمودار(۴-۶-۴) تاثیر سمت.۱۴۲

چکیده

     “کارآفرینی”از دید دانشمندان علوم اجتماعی، فرایندی است که در شبکه متغیری از روابط اجتماعی واقع شده است. این روابط اجتماعی می تواند رابطه کارآفرین با منابع و فرصت ها را محدود یا تسهیل نماید. تا کنون تحقیقات صورت گرفته در مورد کارآفرینی سازمانی، از نوع تعیین ویژگی های شخصیتی کارآفرینان بوده و توجه به شبکه روابط اجتماعی یا سرمایه اجتماعی نادیده گرفته شده است. درعین حال، امروزه نگاه جدی به مقوله کارآفرینی در سازمان های آموزشی وجود ندارد. این امر می تواند ناشی از دلایل مختلف از جمله نادیده گرفتن روابط و شبکه های اجتماعی باشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه و تاثیر سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با کارآفرینی سازمانی است. که در آموزشکده های خراسان شمالی انجام شده است، و جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان و اساتید آموزشکده ها در سال ۹۱ تشکیل می دهند. کل جامعه آماری به تعداد ۴۷۶ کارمند و استاد رسمی، پیمانی، قراردادی و حق التدریس هستند که از بین آنان ۲۱۴ نفر به روش نمونه گیری طبقه ای طبق جدول مورگان انتخاب شده اند. این پژوهش به روش توصیفی از نوع همبستگی صورت گرفته و جهت اثبات روایی و پایایی آن از پرسشنامه استاندارد و معتبر جهانی سرمایه اجتماعی با ۶۰ گویه از طیف لیکرت و پرسشنامه محقق ساخته کارآفرینی سازمانی که توسط ابراهیم زاده و همکاران تهیه و روایی وپایایی آن به اثبات و چندین بار به اجرا گذاشته شده است، مورد استفاده قرار گرفته است . تمامی داده ها به وسیله نرم افزار spss در دو بخش توصیفی و استنباطی تنظیم شده است. در بخش توصیفی از فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد و در سطح آمار استنباطی از آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چند متغیره و آزمون T استیودنت استفاده شده است. نتایج حاکی از آن بوده که بین سرمایه اجتماعی با کارآفرینی سازمانی با سطح اطمینان ۹۵ درصد آلفا(۵۰/۰) فرضیه اصلی تایید شده است، یعنی بین سرمایه اجتماعی با کارآفرینی سازمانی رابطه مستقیم وجود دارد.

واژگان کلیدی: سرمایه اجتماعی، مشارکت، انسجام، صداقت، روابط متقابل، ارزشمندی، اعتماد، مسئولیت و تعهد، کارآفرینی سازمانی.

مطلب دیگر :

مسئولیت تضامنی مسئولیت خلاف اصل و احتیاج به صراحت در عقد و قانون

فصل اول

کلیات تحقیق

 ۱-۱- مقدمه

سرمایه اجتماعی جامعه شامل رسوم، روابط، نگرش ها و ارزش هاست که بر تعاملات بین مردم حاکم است و به توسعه اقتصادی و اجتماعی منجر می شود. با وجود این، سرمایه اجتماعی تنها مجموعه ای از نهادها نیست که زیر بنای جامعه را تشکیل دهد، بلکه برچسبی است که کل جامعه را با هم نگه می دارد. سرمایه اجتماعی شامی ارزش ها و رسوم مشترک برای هدایت اجتماعی است که در روابط خصوصی افراد، اعتماد و یک عقل جمعی مسئولیت مدنی ظاهر می شود، و جامعه را به چیزی بیشتر از مجموعه افراد تبدیل می کند(بانک جهانی به نقل از نصیری، ۱۳۸۷: ۱۱).

بررسی کارآفرینی در چارچوب ساختار های احاطه شده اجتماعی، راه را برای یک چشم انداز وسیع در مورد کارآفرینی هموار می کند، به طوری که توجه را به سمت نکات مبهم و باریک که به آن، دقت نشده است جلب می کند؛ یعنی جنبه اجتماعی پدیده اقتصادی- اجتماعی، مانند کارآفرینی درون سازمانی.

بیش تر تحقیقات صورت گرفته روی کارآفرینی، از نوع تعیین ویژگی های شخصیتی کارآفرینان، از نوع ساختاری و موقعیت محیطی بوده است که به دلیل عدم توجه به شبکه روابط اجتماعی(سرمایه اجتماعی) یعنی عوامل غیر اقتصادی، مورد انتقاد قرار گرفته است(یولیهو ،۲۰۰۴).

امروزه کارآفرینی از دید دانشمندان علوم اجتماعی، فرایندی است که در شبکه متغیری از روابط اجتماعی واقع شده است و این روابط اجتماعی می توانند رابطه کارآفرینی را با منابع و فرصت ها، محدود یا تسهیل نماید(احمدپور، ۱۳۷۸: ۵۷). منظور از شبکه ، مجموعه ای از افراد است که از طریق روابط خاصی با یکدیگر در ارتباط هستند.این تحقیق به دنبال بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی و رابطه آن دو است. به این منظور برای بررسی شبکه روابط اجتماعی از مفهوم سرمایه اجتماعی استفاده می -شود. این سرمایه از مفاهیم نوینی است که نقشی بسیار مهم تر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمان ها و جوامع ایفا می کند و امروزه در جامعه شناسی و اقتصاد و به تازگی در مدیریت و سازمان به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته است. این مفهوم به پیوندها، ارتباط های میان اعضای یک شبکه به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد، که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا می شود.

 ۱-۲- بیان مسئله

در دهه اخیر گسترش کاربرد مفهوم “سرمایه اجتماعی[۱]” درفنون علمی و پژوهشی و اسناد مربوط به سیاستگزاری های اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی در کشورهای مختلف جهان با روند فزاینده ادامه دارد. امروزه سرمایه اجتماعی را یکی از اجزای ثروت ملت ها و توسعه پایدار را یکی از ابزارهای ظرفیت سازی در سازمانها،تدبیری برای پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی و عاملی برای موفقیت برنامه های رفاه اجتماعی و ارتقای سلامت فردی و اجتماعی می دانند.

به نظر رابرت پاتنام:سرمایه اجتماعی روابط بین افراد،شبکه های اجتماعی و هنجارهای اجتماعی و هنجارهای متقابل و اعتماد اجتماعی است که از این طریق حاصل می شود (صالحی هیکویی،۱۳۸۴).

تاثیر سرمایه اجتماعی در توسعه دانش سازمانی و یادگیری سازمانی،سازمان ها را به سازمان دانش محور تبدیل و آن ها را در جهت رسیدن به سازمان یادگیرنده شدن نزدیک می کند(امین بیدختی،نظری،۱۳۸۸ :۵۷).

در عصر حاضر برای توسعه بیش تر از آنچه به سرمایه های اقتصادی،فیزیکی و انسانی نیازمند باشیم،به “سرمایه اجتماعی” نیازمندیم،زیرا بدون این سرمایه استفاده از سایر سرمایه ها ممکن نمی باشد.مفهوم سرمایه اجتماعی به پیوند ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبعی با ارزش اشاره دارد که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف می شود. به عبارت دیگر،سرمایه اجتماعی در پرتو ارتباطات متقابل باعث نزدیکی انسان ها به یکدیگر شده و همکاری را تسهیل می نماید(صالحی امیر و کاوسی،۱۳۸۷).

مفهوم سرمایه اجتماعی در واقع پل ارتباطی جدیدی بین اقتصاد،جامعه شناسی و علوم سیاسی خواهد بود تا با نگرش جدیدتر به بررسی ارزش های اجتماعی،مخصوصا ارزش ارتباطات مردمی برای دستیابی به اهداف مشترک بپردازد.افراد جامعه ای که قادر باشند در فضایی اعتمادی از شبکه های اجتماعی و اطلاعاتی به طور گسترده برای تشخیص و استفاده از فرصت های تجاری، سیاسی ،تامین مالی،تامین شغل و چیدمان بهتر تخصیص منابع سود جویند،سرمایه اجتماعی بیش تری دارند.به طور کلی سرمایه اجتماعی ،به عنوان یک مفهوم،بار معنایی مثبتی به خود گرفته است،بطوری که سرمایه اجتماعی عاملی به منظور افزایش کارایی و بهره وری اموری چون تحصیلات،مهارت ها،چیدمان های تولیدی و اجتماعی به نظر می آید که با تمرکز بر ساختار های اجتمعی چون ساختار خانواده ها،دوستی ها،هماسایگی ها،سازمان های غیر دولتی و هنجارهای عمومی،افزایش التزام شهروندی به منظور انسجام بیش تری بین افراد و ساختارهای اجتماعی را نوید می دهد(جان فیلد/ترجمه،متقی،۱۳۸۵).

فرایند تغییر و تحول مستمر و پرشتاب در آغاز هزاره سوم میلادی،از عمده ترین جریان های حاکم بر حیات بشری و از مهمترین مشخصات بارز آن به شمار می رود و فرایند کارآفرینی و خلاقیت که اساس و بسترساز تغییر و تحول و دگرگونی است در این خصوص نقش بسیار بنیادین و تعیین کننده ای ایفا می کند(سعیدی کیا،۱۳۸۶).

نگاهی به کارآفرینی در چارچوب ساختارهای احاطه شده اجتماعی راه را برای یک چشم انداز وسیع در مورد کارآفرینی هموار می سازد،به طوری که توجه را به سمت نکات مبهم و کم تر پرداخته شده،یعنی جنبه اجتماعی پدیده اقتصادی-اجتماعی،همچون کارافرینی سازمانی جلب می کند.اخیرا سرمایه اجتماعی باعث ایجاد تئوری هایی شده است که پایه ای برای سایر مطالعات مدیریت می باشد.این سرمایه از مفاهیم نوینی است که نقشی بسیار مهم تر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمان ها و جوامع ایفا می کند و امروزه در جامعه شناسی و اقتصاد و بتازگی در مدیریت و سازمان به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته که به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منابع با ارزش اشاره دارد و با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا می شود.درغیاب سرمایه اجتماعی،سایر سرمایه ها اثربخشی خود را از دست داده و پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ،ناهموار و دشوار می گردد(بیکر،۱۳۸۲ :۲۰).

امروزه کارآفرینی از دید دانشمندان علوم اجتماعی فرایندی است که در شبکه متغیری از روابط اجتماعی واقع شده است و این روابط اجتماعی می تواند رابطه کارآفرینی را با منابع و فرصت ها،محدود یا تسهیل نماید(احمدپور،۱۳۷۸ :۱۳۴ ).

رقابت شدید بین سازمانها،شرکتها،کاهش کارآمدی مدیریت سنتی در این عرصه و رشد سریع شرکتهای کوچک،سبب شد که سازمانها اهمیت ویژه ای برای نوآوری قائل شود،زیرا نوآوری تنها تضمین برای بقا در عرصه رقابت می دانند،از این روسعی کردند افراد خلاق و کارآفرین را که پدید آورندگان اصلی محصولات در سازمان بودند،تشویق کنند که در سازمان بمانند و ایده های خود را در سازمان محقق سازند.” پینکات”این افراد را کارآفرینان سازمانی نام نهاد(همان منبع :۱۳۶).

سرمایه اجتماعی،به عنوان یک پدیده اجتماعی باعث بروز خلاقیت،ایده پروری،تسهیل رفتارهای نوآورانه و ریسک پذیری می شود(کلمن[۲]،۱۹۹۰: ۱۰۰).و در فعالیتهای کارآفرینانه نقش مهمی دارد؛چرا که کارآفرینی یک فرایند اجتماعی-اقتصادی است که از دوطریق به شرایط  و بافت اجتماعی متکی است:نخست آن که کارآفرینان افرادی هستند که محصول محیط اجتماعی خود هستند و دوم این که کارآفرینی یک فعالیت اجتماعی است و در نتیجه وجود یا عدم پیوندها و ارتباطات اجتماعی بر ماهیت کسب و کار تاثیر می گذارد(آلیستر و اندرسون[۳]، ۲۰۰۲ :۳).

رابطه بین سرمایه های انسانی،فکری،اجتماعی،فیزیکی و . یک رابطه چند وجهی است که در این میان رابطه کارآفرینی و سرمایه اجتماعی دارای اهمیت ویژه ای است که سایر سرمایه ها تقویت می گردد و بوسیله این سرمایه فعالیت کارآفرینانه معنا می یابد از طرف دیگر کارآفرینی در پرورش صور گوناگون سرمایه سهیم است.چرا که در عصرحاضر که به عصر ارتباطات و اطلاعات مشهور است در قالب شبکه اجتماعی است که سایر سرمایه ها تقویت می گردد و بوسیله این سرمایه ها فعالیت کارآفرینانه معنا می یابد. از طرف دیگر نیز کارآفرینی در پرورش صور گوناگون سرمایه سهیم است.(ناهید،

باتوجه به آنچه گذشت و همچنین نقشی که آموزشکده ها بعنوان یکی از نهادهای اثرگذار در توسعه اجتمایی ، اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی هر جامعه ای دارد ،تحقیق حاضر به بررسی و ارزیابی وضعیت مولفه های سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی پرداخته تا به  پاسخ این سوال دست یابد:

آیا بین سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی در آموزشکده های استان خراسان شمالی رابطه وجود دارد؟

  ۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق

ازدوران گذشته ،توجه به سازمان ها به عنوان بازیگران اجتماعی و نیز دقت صاحب نظران به نیازها و مسائل اجتماعی مرتبط با سازمان،زمینه مساعدی را برای گسترش مفهوم سرمایه اجتماعی در حیطه سازمان ایجاد نموده است.

سرمایه اجتماعی از یک منظر،پدیده ای مدیریتی است و برای آن ویژگی های گوناگونی تعریف شده که شامل اعتماد (هنجارها)،ارزش ها و رفتار های مشترک، ارتباطات،همکاری، تعهد متقابل و شبکه ها می باشد(قلی پور،مدهوش، جعفریان،۱۳۸۷ :۱۱۵ به نقل از ویلانوا و جوسا،۲۰۰۳:۳۰).

سرمایه اجتماعی سازمانی،یک دارایی است که هم برای سازمان(از طریق ایجاد ارزش برای ذینفعان) و هم برای اعضای سازمان(از طریق ارتقای مهارت کارکنان) مفید و سودمند است(قلی پور،مدهوش، جعفریان به نقل از لینا و ون برن،۱۹۹۹ :۵۳۸،).

سرمایه اجتماعی زیربنای اصلی هر جامعه برای رشد و توسعه است و از تجمیع سرمایه انسانی ،سرمایه طبیعی ، سرمایه فیزیکی و مادی و نوع روابط و تعاملاتی که بین سرمایه ها در جامعه وجود دارد، به وجود می آید و حرکت جامعه را به سوی آینده هموار می سازد (چاوش باشی ،۱۳۸۲)

و از طرفی سرمایه اجتماعی می تواند:

* بعنوان مشخصه تجارت و یا جامعه مدنی ،رفتار ریسک پذیر و نوآورانه را که جزءلاینفک کار آفرینی است تسهیل کرده و یا از آن جلو گیری می کند.

* سرمایه اجتماعی به عنوان مشخصه اجتماعی است که به طور مستقیم وارد عملکرد کاربردی افراد می شود و حضور آن باعث رضایت و نارضایتی می شود . افراد از وجود سرمایه اجتماعی ،عملکرد مثبت یا منفی دریافت می کنند و دست به اقدامات خاصی از قبیل جستجو ،فرار ،جابجایی و جبران می زنند و هدف ما افرادی هستند که بالقوه یا بالفعل کار آفرین و کار فرما هستند.

*  سرمایه اجتماعی به صورت یک هدف مشخصه اجتماعی ،عملکرد کلی جامعه را بعنوان یک کار آفرین گروهی تسهیل کرده یا از آن جلوگیری می کند جامعه به صورت کلی نقش یک کار آفرین جمعی را ایفا می کندکه قرار است با ابتکار و نوآوری فرصت های تجاری ایجاد کند و دیگر مشکلات اجتماعی را حل نماید (هانس وست لاند[۴]،۱۳۸۷ :۱۷۳-۱۷۴).

از سوی دیگر، بین سرمایه اجتماعی و تعهد کارکنان،انعطاف پذیری سازمان،مدیریت مناسب کنش جمعی و ایجاد سطوح بالایی از سرمایه مفهومی، رابطه مثبت و معنی داری برقرار است. بنا بر این سرمایه اجتماعی می تواند عملکرد سازمانی را ارتقا دهد(بولینو ودیگران،۲۰۰۲ :۵۰۷ به نقل از قلی پور و دیگران،۱۳۸۷ :۱۱۵).

سازمان هایی که دارای سطوح بالاتر سرمایه اجتماعی هستند، احتمال دارد تا نسبت به رقبایشان که دارای سرمایه اجتماعی کم تری هستند، موفق تر باشند(نهاپیت و گوشال[۵]،۱۹۹۸ :۲۵۰).

طبق تحقیقات به عمل آمده سرمایه اجتماعی می تواند:

–  بر موفقیت حرفه ای تاثیر بگذارد؛

– به فرایند جستجوی شغلی کارکنان کمک نموده و پورتفلیوی بهتری از کارکنان برای سازمان ایجاد نماید؛

– مبادله منابع بین واحدها را تسهیل نماید؛

– نوآوری، ایجاد سرمایه فکری و کارایی تیم های چندمنظوره را تحریک نماید؛

– گردش شغلی کارکنان را کاهش دهد؛

– ارتباط با عرضه کنندگان،شبکه منطقه ای تولیدویادگیری بین سازمانی را تقویت نماید(قلی پور ودیگران،۱۳۸۷ :۱۱۵).

توسعه کارآفرینی یکی از نیازهای جدی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر کشور است.کارآفرینی نماد کوشش و موفقیت در امور تجاری است.کارآفرینان به دلیل رهبری، مدیریت، نوآوری، ایجاد شغل، رقابت بهره وری و ایجاد صنایع جدید سهم مهمی در رشد اقتصادی کشور دارند.

کارآفرینی سه فایده مهم دارد: نخست باعث ثروت و رفاه برای جامعه می شود، دوم باعث نوآوری رادیکال یعنی نوآوری های تاثیرگذار در عرصه اقتصادی است، سوم باعث اشتغال مفید و مولد پایدار می شود(سلجوقی،۱۳۸۷ :۱۷-۱۸).

کارآفرینی سازمانی، با ایجاد نوآوری در سازمان سبب تحول اساسی در آن شده و همواره پیشتاز و پیشگام توسعه محصولات و خدمات جدید هستند و معمولا فرایند نوآوری را از شکل گیری ایده اولیه تا به وجودامدن محصولات و یا خدمات جدید و یا اصلاحی در ساختارتولید، خود بر عهده می گیرد و در کلیه فرایندها ناظر و یا مجری هستند(قلی پور و دیگران،۱۳۸۷ :۱۱۷).

شومپیتر[۶]، عمده فعالیت های کارآفرینی سازمانی را شامل توسعه کالا و خدمات جدید، معرفی روش های جدید تولید، تشخیص بازارهای جدید،پیدا کردن منابع جدید و توسعه و بهبود  سازمان میداند(صمدآقایی،۱۳۷۸ :۲۰).

لذا با تحقیق حاضر سعی داریم به این شناخت برسیم که شبکه ها، تعهدات دو جانبه، اعتماد و وفاداری که از مشخصه های یک جامعه به شمار می روند، از کارآفرینی بصورت فردی یا جمعی جلوگیری می کند یا آن را تسهیل می کند. دلیل آن نیز این است که سرمایه اجتماعی در بعضی گروه های خاص، مانند گروه های تبهکاری، دارای تاثیرات ضد اجتماعی است.پس در پاسخ به سؤال اصلی تحقیق “چگونگی رابط بین سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان” هر گاه بین سرمایه اجتماعی و ایجاد کارآفرینی سازمانی کارکنان رابطه معنی داری وجود داشته باشد، می توان در گزینش کارکنان، سرمایه اجتماعی آنها را مد نظر قرار داد.

 ۱-۴- اهداف تحقیق

هدف اصلی

شناسایی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی

اهداف فرعی

* شناسایی رابطه بین اعتماد اجتماعی وکارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی.

* شناسایی رابطه بین انسجام اجتماعی و وکارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی.

* شناسایی رابطه بین ارزشمداری اجتماعی و وکارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی.

* شناسایی رابطه بین روابط متقابل اجتماعی وکارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی.

* شناسایی رابطه بین صداقت اجتماعی وکارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی.

* شناسایی رابطه بین مشارکت اجتماعی وکارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی.

* شناسایی رابطه بین مسئولیت و تعهداجتماعی وکارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی.

۱-۵- فرضیه های تحقیق

فرضیه اصلی

بین سرمایه اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

فرضیه های فرعی

* بین اعتماد اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

* بین انسجام اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

* بین ارزشمداری اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

* بین روابط متقابل اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

* بین صداقت اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

* بین مشارکت اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

* بین مسئولیت و تعهد اجتماعی و کارآفرینی سازمانی کارکنان آموزشکده های خراسان شمالی رابطه وجود دارد.

فرضیه جهت دار